Tip 2 diyabet tanısı almış olmanız, kalp damar hastalığı riskinizin
arttığı anlamına gelir. Bu nedenle durumunuza ilişkin gerçekleri
bilmek, bunları önemsemek ve kalp damar hastalığı riskinizi mümkün
olduğunca azaltacak adımlar atmak gerekir. Burada tüm bunları
ele alacağımız için yazılanları okumaya devam etmeniz sizin için
yararlı olacaktır.
Bu sitedeki yazıları düzenli olarak okuyorsanız, tip
2 diyabetin belirtilerini zaten biliyorsunuz. Şimdi de tip 2
diyabetin başlıca belirtisi olan yüksek kan şekeri düzeyleri yani
hipergliseminin ilaç tedavisi, fiziksel aktivite ve iyi bir beslenme
planının birlikte uygulanması ile yönetilebileceğini öğreneceksiniz.
Bu bilgi, tip 2 diyabet ve kalp damar hastalığı arasındaki ilişkiyi
incelerken faydalı olacak. Neden mi? Çünkü yüksek kan şekeri düzeyleri
kalp sağlığı üzerinde olumsuz etkiye sahiptir.
Paylaş
“50’li yaşlarımdayken rutin yıllık kontrolüm esnasında tip 2
diyabetim olduğunu öğrendim. Tip 2 diyabetimin olması ve benim bu
konuda hiçbir fikrimin olmaması gerçeği dışında her şey mükemmeldi.”
Tip 2 diyabet ve kalp damar hastalığı hakkında bilmeniz gerekenler
Terminolojiye dair kısa bir notla başlayalım: Kardiyo kalple
ilgili demektir. Vasküler kan damarlarıyla ilişkili anlamına gelir.
Bu nedenle kardiyovasküler hastalık, kalp ve kan damarlarını
etkileyen bir hastalık sınıfına verilen addır.
Yüksek kan şekeri düzeyleri kan damarlarının duvarlarına zarar
verir. Bu nedenle bir kişi ne kadar uzun süredir yüksek kan şekeri ile
seyreden diyabetle yaşıyorsa, kişide kardiyovasküler hastalık gelişme
riski o kadar yüksektir.1,2
Ayrıca çalışmalar yüksek kan şekerinin kalbe ve kan damarlarını
kontrol eden sinirlere de zarar verebileceğini göstermektedir.3
Paylaş
“Doktorum, ‘Tansiyonunuzu kontrol altına almak için size
ilaç vermeliyiz' dedi. Şimdi sürekli takip ediyoruz. Zaman zaman
ilacımda değişiklikler yapılabiliyor."
Kan damarlarında hasar olduğunda "plak" olarak da
adlandırılan yağlı bir katman birikebilir ve bu katman kan akışını
engelleyebilir.4
Bu durum başlıca iki soruna yol açar:
Birincisi, organlar normal şekilde çalışmaya devam etmek için
sürekli olarak oksijen bakımından zengin bir kan desteğine ihtiyaç
duyar. Dolaşımın sağlıklı olmadığı bu durum iskemi olarak
adlandırılır ve iskemi durumunda organlar işlevlerini uzun süre
sağlıklı şekilde sürdüremezler.5
İkinci olarak,
damarlarda biriken “yağlı katman” vücudun organlara kan gönderme
kabiliyetini kısıtladığında, vücut bu duruma kanı daha güçlü şekilde
pompalayarak yanıt verir. Bu durum, artmış kan basıncı ya da ‘yüksek
tansiyon’ olarak adlandırılır.
Bu koşullar altında, kalbin ve damarların kan dolaşımını sağlıklı
bir şekilde sürdürememesi uzun vadede sorun yaratır. Zamanla kalpteki
hasar riski artar ve kalp ritminde düzensizlik, kalp krizi veya inme
(felç) gibi sorunlar ortaya çıkabilir.6
Zor bir durum
Yüksek kan şekeri düzeyleri bir başka soruna daha yol açar. Kanın
akışkanlığı bozulur, daha “yapışkan” bir hal alır ve sonuçta kan
pıhtılaşabilir.7 Beyin, kalp, böbrekler, akciğerler veya
uzuvlardaki kan dolaşımını sağlayan atardamarlara veya toplardamarlara
ulaşan bir kan pıhtısı ciddi sorunlara yol açabilir: kalp krizi, inme
(felç), organ hasarı ve hatta ölüm.8
Bu nedenle, özellikle tip 2 diyabet hastasıysanız, yüksek kan şekeri
düzeyleri ile artan kardiyovasküler risk arasındaki ilişkiyi
önemsemeniz yönünde sizi bilgilendirmek istiyoruz.
Paylaş
“Rahatsızlığımın hayatı tehdit etme potansiyeline sahip bir durum
olduğunu ve ortaya çıkabilecek tüm hastalıkları biliyorum. Ama her
zaman olumlu bir bakış açısına sahip olmaya ve önümdeki güne
odaklanmaya çalışıyorum.”
Kardiyovasküler hastalık söz konusu olduğunda, önleyici çabaların ilk
adımı yaşam tarzı değişiklikleri ve risk faktörlerini anlamaktır.
Ancak pek çok durumda, en uygun tedavi yaklaşımı tıbbi müdahaleleri de
gerektirir. Örneğin kan şekerini düşürücü bazı tedaviler, kalp krizi
veya inme riskinizi azaltmaya yardımcı olabilir.9
Her durumun farklı olduğunu ve bireysel bir yaklaşım gerektirdiğini
unutmayın. Bir sonraki ziyaretinizde doktorunuzla bu konuda görüşmeye
ve sizin durumunuzda en yararlı yaklaşımın ne olduğunu konuşmaya ne dersiniz?
Tip 2 diyabet tanısını takiben kan şekerinin mümkün olduğunca erken
normal seviyelere gelmesi, kalp damar hastalığı gelişimini önlemede
çok önemlidir.10 Özellikle ilaç tedavisiyle birlikte
yaptığınız sağlıklı yaşam tarzı seçimleri ile kalp krizi ve
inme riskinizi azaltabilirsiniz.11 Bu noktada, kan şekeri
düşürücü ilacınızın kardiyovasküler riskinizi azaltmaya yardımcı olup
olamayacağı konusunda doktorunuzla görüşmeniz önemlidir.
Sağlıklı bir yaşam tarzını tanımlamanın birçok yolu var, bu nedenle
konuya açıklık getirmekte fayda var. Konumuz olan kalp sağlığı
çerçevesinde “sağlıklı yaşam tarzı seçimleri” yapmak şu anlama gelir:
Kan damarlarında daralmaya ve tıkanmaya yol açtığı bilinen etkenlere
maruziyeti ve zafiyeti sınırlandırmaya yönelik sürekli çaba göstermek.
Yukarıda belirtilen yüksek tansiyon ve yüksek kan şekeri düzeylerine
ek olarak, kardiyovasküler riski artıran nedenler arasında şunlar da
yer alır:
Yüksek kolesterol Klinik kanıtlar, kolesterol düzeyinin düşürülmesinin
kardiyovasküler hastalıkların yaşam süresini kısaltan etkilerini
değiştirebileceğini göstermektedir. Ancak kolesterol deyince
aklınıza tek bir şey gelmesin. Trigliseridleri, "iyi" ve
"kötü" kolesterolden -sırasıyla yüksek yoğunluklu
lipoprotein (HDL) ve düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL)- ayırt etmek
önemlidir.12 Kan trigliserit düzeyinizi 150 mg/dL’nin
altında tutmak ve HDL’nizi 40 mg/dL (erkekler için) veya 50
mg/dL’nin (kadınlar için) üzerinde tutmak için doktorunuzla
konuşun.13
Sağlıksız gıdalar tüketmek Besleyici özelliği sınırlı veya kötü beslenme, yüksek
kolesterole ve yüksek tansiyona yol açabilir.12 Yüksek
miktarlarda sodyum/tuz tüketmek de sıvıların vücuttan atılmasını
önleyerek yüksek tansiyona neden olabilir.14
Sigara içmek Sigara içmek de kardiyovasküler hastalık için önemli bir risk
faktörüdür. Tütündeki zararlı maddeler kan damarlarınıza zarar
verebilir ve kan damarlarınızı daraltabilir.15
Aşırı alkol tüketimi Çalışmalar, önerilen sınırların üzerinde alkol tüketiminin,
kardiyovasküler hastalıklar nedeniyle yaşam süresinin kısalmasına
neden olabileceğini göstermiştir.15
Hareketsiz yaşam Düzenli egzersiz vücuttaki yağı azaltmaya ve böylece
hücrelerin insülin duyarlılığını artırmaya yardımcı
olabilir.16 Sonuç olarak kan şekeri hücrelere daha iyi
girebilir ve kandaki şeker düzeyi düşer.
Obezite Yukarıda belirtildiği gibi, vücuttaki yağın azalması ile
insülin duyarlılığı arasında ilişki vardır. Bu nedenle obezitenin nedenleri hakkında bilgili
olmak veya bu konuda yardım almak, istikrarlı kan şekeri düzeyleri
elde etmek için iyi bir yoldur. Fiziksel aktivite buna yönelik
yollardan sadece biridir.
Neyse ki kanıtlar, yaşam tarzıyla ilişkili risk faktörlerinde
oldukça basit değişikliklerin bile, kişinin kardiyovasküler riski
üzerinde önemli etkileri olabileceğini göstermektedir.17
Paylaş
“Başkalarıyla tanışırken kendimi ‘diyabet hastası Eva’ olarak
tanıtmıyorum. Kendimi Eva olarak tanıtıyorum. Tesadüfe bakın ki Eva
diyabetli bir birey.”
Tip 2 diyabetle yaşayan biri olarak bu, sizin için ne ifade ediyor?
Diğer tüm kronik hastalıklar gibi tip 2 diyabet de ömür boyu süren
bir hastalıktır. Kardiyovasküler risklerle ilişkisine rağmen herkes
gibi hayatın içine karıştığınız sağlıklı ve uzun bir yaşam sürmek için:
sağlıklı bir yaşam tarzı geliştirmeniz
düzenli
egzersiz yapmanız
kan şekeri düzeylerinizi dikkatli bir
şekilde izlemeniz gerekir.
TR21DI00061
Referanslar
Gary-Webb TL, Suglia SF, Tehranifar P: Social Epidemiology of
Diabetes and Associated Conditions. Current Diabetes Reports, 13,
2013: 850–859.
Huo X, Gao L, Guo L, et al.: Risk of
non-fatal cardiovascular diseases in early-onset versus late-onset
type 2 diabetes in China: a cross-sectional study. The Lancet
Diabetes & Endocrinology, 4(2), 2016: 115-124.
Serhiyenko V and Serhiyenko A. Cardiac autonomic neuropathy:
Risk factors, diagnosis and treatment. World J Diabetes, 9(1), 2018:
1-24
Bowering CK, Diabetic foot
ulcers. Pathophysiology, assessment, and therapy, Canadian Family
Physician May 2001, 47(5): 1007-1016.
Mensah GA:
Hypertension and Target Organ Damage: Don’t Believe Everything You
Think! Ethnicity & Disease, 26(3), 2016: 275–278.
Lemkes BA, Hermanides J, Devries JH, Holleman F, Meijers JCM,
Hoekstra JBL: Hyperglycemia: a prothrombotic factor? Journal of
Thrombosis and Haemostasis, 8(8), 2010: 1663-1669.
Konieczynska M, Fil K, Bazanek M, Undas A: Prolonged duration of
type 2 diabetes is associated with increased thrombin generation,
prothrombotic fibrin clot phenotype and impaired fibrinolysis.
Thrombosis and Haemostasis, 111(4), 2014: 685-693.
Buse J,
Wexler D, Tsapas A. 2019 Update to: Management of Hyperglycemia in
Type 2 Diabetes, 2018. A Consensus Report by the American Diabetes
Association (ADA) and the European Association for the Study of
Diabetes (EASD). Diabetes Care. 43(2): 487-493.
American
Diabetes Association. Cardiovascular Disease and Risk Management:
Standards of Medical Care in Diabetes—2020. Diabetes Care, 43(S1),
2020: S111-S134
American Diabetes Association. Standards of
Medical Care in Diabetes—2020 Abridged for Primary Care Providers.
Clinical Diabetes. 38(1), 2020: 10-38
Jeong S, Choi S, and
Kim K et al. Effect of Change in Total Cholesterol Levels on
Cardiovascular Disease Among Young Adults. Journal of the American
Heart Association. 7(12), 2018: e008819
Drenjančević-Perić I, Jelaković
B, and Lombard J et al. High-Salt Diet and Hypertension: Focus on
the Renin-Angiotensin System. Kidney and Blood Pressure Research.
34, 2011:1-11
Mukamal KJ, Chen CM, Rao SR, Breslow RA:
Alcohol Consumption and Cardiovascular Mortality Among U.S. Adults,
1987 to 2002. Journal of the American College of Cardiology, 55(13)
2010: 1328-1335.
Venkatasamy VV, Pericherla S, Manthuruthil
S, Mishra S, Hanno R: Effect of Physical activity on Insulin
Resistance, Inflammation and Oxidative Stress in Diabetes Mellitus.
Journal of Clinical and Diagnostic Research, 7(8), 2013:
1764-1766.
Mozaffarian D, Wilson PWF, Kannel WB: Beyond
Established and Novel Risk Factors. Lifestyle Risk Factors for
Cardiovascular Disease. Circulation, 117(23), 2008: 3031–3038.
Tip 2 diyabetinizi iyi yönetmek, kalp hastalığı geliştirme riskinizi de
azaltabilir. Bu bölümde hem tip 2 diyabetinizi yönetmek hem de kalp
sağlınız için neler yapabileceğiniz ile ilgili bilgiler bulabilirsiniz.
