İnsulin nedir? Vücuttaki görevleri nelerdir?

İnsülin hakkında her şeyi öğrenin. İnsülin nedir, insülin ne işe yarar sorularının cevapları ve insülin hormonu hakkında bilmeniz gerekenler yazımızda!

İnsülin hormonu nedir?

Öncelikle vücutta insülin nereden salgılanır? sorusunun cevabını öğrenerek başlayalım! İnsülin, yemek yediğimizde pankreas tarafından salgılanan ve yiyeceklerdeki glukozun yani şekerin, vücudumuzdaki hücreler tarafından kullanabilmesi için enerjiye dönüştürülmesine yardımcı olan bir hormondur. İnsülinin temel etkisi kandaki şeker düzeyini düşürmektir.^1,2,3

Peki, kimlerin dışarıdan insülin hormonu alması gerekir, insülin tedavisinin amaçları nelerdir, diyorsanız bu soruların cevaplarını öğrenmek için gelin birlikte okumaya devam edelim!

İnsülin ne işe yarar?

Yemek yedikten sonraki ilk 15 dakika içerisinde kanımızdaki insülin düzeyi yükselen kan şekerimizi dengelemek için hızla yükselmeye başlar.⁴

Eğer tip 1 diyabetli bireyseniz pankreasınız sizin için yeterli insülini üretemediğinden, mutlak insülin eksikliğiniz mevcuttur; bundan dolayı tip 1 diyabetli bireylerin günlük ihtiyaçlarını karşılayacak insülini dışarıdan almaları gerekir. Peki, tip 2 diyabet için de bu durum geçerli midir? Tip 2 diyabet ilerleyici bir hastalık olup, diyabetli bireyler genellikle başlangıç evresinde insüline ihtiyaç duymazlar ancak bazı tip 2 diyabetli bireyler ilerleyen süreçte, vücutlarındaki insülin üretimindeki azalma nedeniyle dışarıdan insülin almaya ihtiyaç duyabilirler.^4,5

Diyabetli bireylerde insülin tedavisi bireysel olarak planlanmalıdır çünkü her insülinin etki profili, etkinin başlama zamanı, pik etki (insülinin kanda en yüksek konsantrasyonda olduğu zaman) ve etki süresi farklılık göstermektedir.⁴

İnsülin hormonu nedir, nerede üretilir, görevleri nelerdir, kimlerin insülin kullanması gerekir ve insülin tedavisinin amaçları nelerdir, sorularımızın cevaplarını yukarıda birlikte öğrendik. Şimdi gelelim diğer cevaplanması gereken soru olan insülin çeşitleri nelerdir, sorusuna. Cevabı öğrenmek için okumaya devam edin!

İnsülin çeşitleri nelerdir?

Bazal insülin (orta veya uzun etkili insülin): Kan şekeri düzeyinin çok yükselmediği zamanlar olan öğün dışındaki saatler ve gece saatleri dahil olmak üzere gün boyunca kan şekerini sabit düzeyde tutmak için salgılanan insülindir.⁴

Bolus insülin (yemek/öğün zamanı insülini): Yemek yedikten hemen sonra oluşabilecek ani kan şekeri yükselmelerini düşürmeyi amaçlayan kısa veya hızlı etkili insülin tedavisidir. Bolus insülin yemekten 20 ile 30 dk. sonra en yüksek düzeye ulaşır ve 2 saat içinde bazal-normal düzeylerine geri döner.⁴

Hazır karışım insülinler: Diyabetli bireylere kullanım kolaylığı sağlamak amacıyla hızlı etkili bir insülini ve aynı insülinin etkisi uzatılmış formunu tek kalemde içerirler.⁴

Ko-formülasyon insülin: Uzun etkili bir insülin ile hızlı etkili bir insülini tek kalemde içerir.⁴

Diyabetli bireyler insülin dozunu nasıl hesaplayabilir diyorsanız, okumaya devam edin!

İnsülin dozu nasıl hesaplanır?

Günlük insülin gereksinimi, başlangıçta vücut ağırlığına göre kg başına hesaplanır. Ayrıca, hesaplama yapılırken mutlaka diyabetli bireyin fenotipi ve fiziksel aktivite durumu, mevcut diyabet komplikasyonlarının olup olmama durumu ve daha önce insülin kullanıp kullanmadığı da göz önüne alınmalıdır.⁵

İnsülin dozunuzu nasıl hesaplamanız ve ayarlamanız gerektiğini yukarıda açıkladık. O halde şimdi sırada insülini nasıl uygulamanız gerekir sorusunun cevabı var!

İnsülin tedavisi yöntemleri nelerdir?

İnsülinin birçok uygulama yöntemi mevcuttur.⁵

İnsülin kalemleri:

Çok tercih edilen bir uygulama yöntemidir. Çünkü pratik, güvenli ve doğru insülin uygulama olanağı sağlamaktadır.⁵

İnsülin iğnesi:

Şırınga ile uygulanan yöntemdir.⁵

İnsülin pompası:

İnsülin pompası tıpkı normalde insan vücudunun yaptığına benzer şekilde gün içerisinde kademeli olarak insülin salgılar. İnsülin pompası içerisine uzun etkili insülin eklenir. Bazı pompalar ayrıca bir glukoz sensörü içerir ve vücut için gerekli olan insülin miktarını kendileri ayarlayabilir.⁶

İnsülin enjeksiyonunu kendim nasıl yapabilirim diyorsanız, cevabı öğrenmek için okumaya devam edin!

İnsülin nasıl uygulanır?

İşte bu kadar artık insülin enjeksiyonu yapmayı biliyorsunuz! O zaman sıra insülin enjeksiyonunun ne zaman yapılacağını öğrenmeye geldi. Hadi öğrenmek için okumaya devam edelim.

İnsülin Ne Zaman Yapılır?

İnsülin enjeksiyonu ne zaman yapılmalıdır?

İnsülinin çeşidine göre enjeksiyon zamanı da değişebilir.⁵

Hızlı etkili insülinler yemekten 5-15 dakika önce
Kısa etkili insülinler ise yemekten 30 dakika önce
Son zamanlarda diyabetli bireyler için geliştirilen çok hızlı etkili insülin ise yemeğin başlangıcında veya yemekle birlikte yapılmalıdır.⁵

Bu sorunun da cevabını öğrendikten sonra aklınıza şöyle bir soru gelmiş olabilir: İnsülin enjeksiyonu zamanı değişiklik gösterebilir mi? Tabi ki evet. Nedenini öğrenmek için okumaya devam edin!

İnsülin enjeksiyon zamanı değişiklik gösterebilir mi?

İnsülin enjeksiyon zamanı kan şekeri düzeylerine göre değişiklik gösterebilir.⁵

Örneğin; yemekten önce kan şekerinizi ölçtüğünüzde glukoz düzeyiniz hedeflenen değerden yüksekse yemek zamanınızı biraz geciktirebilirsiniz. Ya da mide boşalma zamanı aşırı uzamış diyabetli bireylerde, hipoglisemiden kaçınmak için insülin enjeksiyonu yemekten sonraya geciktirilebilir.⁵

İnsülinle ilgili önemli konulardan bir diğeri olan insülinin nasıl ve hangi koşullarda saklanması gerektiğini öğrenmek için okumaya devam edin!

İnsülin saklama koşulları nelerdir?

Açılmamış insülinler son kullanım tarihine kadar buzdolabında 2º-8ºC’de saklanabilir.²
Hazır karışım insülinler açıldıktan sonra oda ısısında 30 güne kadar saklanabilirler ama buzdolabında saklanmaları önerilmez. Diğer açılmış insülinler oda ısısında 30 güne kadar saklanabilir, fakat güvenli ısı aralığı sağlanması zor olduğundan buzdolabında +4ºC’de saklanması önerilir.⁵
İnsülin kesinlikle dondurucuda saklanmamalı ve dondurulmamalıdır.²
İnsülin, herhangi bir ısı kaynağından ve direkt güneş ışığından ya da kuvvetli çalkalama sonrası hasar görebilir.²
Eğer insülinin içerisinde küçük, beyaz partiküller; dibe çökme, tortulaşma, köpürme veya renk değişikliği mevcutsa kullanılmamalıdır.²

Unutmayın, insülini kullanmadan önce mutlaka kullanım talimatını okumanız gerekir!

Referanslar

TR23DI00012